Materiały termoplastyczne produkowane na bazie nylonu1) zostały wprowadzone do techniki protetycznej w USA już w latach pięćdziesiątych XX wieku. Od tego czasu zainteresowanie wykorzystaniem tych materiałów stale wzrasta i obecnie są już powszechnie stosowane przez stomatologów na wszystkich kontynentach. W Polsce – od 2003 r.
Dzieje się tak, ponieważ termoplastyczne żywice i kopolimery2) są w niektórych przypadkach lepsze od tradycyjnych materiałów. Ich parametry są stabilne w długim okresie czasu. Mają większą wytrzymałość mechaniczną i odporność na zmęczenie materiału. Np.: nylon posiada zbliżoną do stali wytrzymałość na rozciąganie.
Typowe termoplastyczne tworzywa są zdecydowanie bardziej giętkie, a więc mniej narażone na złamanie niż ich tradycyjne duplikaty. Praktycznie nie zawierają monomerów, co dla stale wzrastającej ilości chorób alergicznych u pacjentów stwarza nowe bezpieczne możliwości noszenia protez. Przez minione pół wieku stosowania protez Valplast3) zanotowano tylko jeden przypadek wystąpienia reakcji uczuleniowej na ten materiał. Według źródeł amerykańskich pacjenci ze zdrową jamą ustną mogą oczekiwać wieloletniego użytkowania takich protez bez modyfikacji przez 10, a nawet więcej lat.
Valplast i Flexite
Termoplastycznych tworzyw stosowanych w protetyce dentystycznej jest kilka. Najbardziej znane w świecie to Valplast3) i Flexite4). O ile pod marką Yalpalst dystrybuowany jest tylko jeden rodzaj materiału -termoplastyczny nylon, o tyle Flexi-te stanowi całą rodzinę, bo aż sześć różnych żywic termoplastycznych, a mianowicie: Flexite Plus, Flexite Supreme, Flexite MP, Flexite Nort-herm, Flexite Pro-guard i Flexite Bruxism; wszystkie o szerokim zastosowaniu.
Niemal identycznym odpowiednikiem tworzywa Valplast jest Flexi-te Plus, który zawiera ponad 98% nylonu. Jednak niecałe 2% dodatków powoduje, że protezy wykonane z Flexite Plus nie są tak kłopotliwe przy mechanicznej obróbce i unika się trudności z polerowaniem, charakterystycznym dla czystego nylonu. Problemy te znane są lekarzom wykonującym korekty w swoich gabinetach stomatologicznych. Tym bardziej, że możliwa jest naprawa protezy lub dostawienie zęba czy klamry.
Wśród materiałów termoplastycznych występuje również masa do podścieleń protez, ale w moim odczuciu ta metoda jest ciągle niedoskonała. Ponieważ w protezach nylonowych zastosowane są klamry w kolorze dziąsła, pacjenci zwracający uwagę na estetykę są bardziej usatysfakcjonowani. Należy podkreślić, że jest to jedno z tańszych rozwiązań estetycznych wykorzystywanych w protezach ruchomych. Ze względu na dobre utrzymanie protez nylonowych przeciwwskazaniem do ich stosowania jest brak powierzchni retencyjnych na zębach, które mają utrzymywać klamry. Retencję tą należy wtedy utworzyć materiałem kompozytowym lub przez odbudowę koroną protetyczną. Zarówno Yalplast, jak i Flexite Plus, sprzedawane są w znormalizowanych, cienkościennych pojemnikach w kształcie walca. Każda kapsuła opatrzona jest kolejnym numerem seryjnym, co daje możliwość kontroli jakości materiału.
Technologia ta ulega ciągłemu doskonaleniu, o czym świadczy wprowadzenie w bieżącym roku do sprzedaży nowoczesnej, sterowanej mikroprocesorem wtryskarki. W sposób bardzo precyzyjny kontroluje ona wszystkie parametry procesu.
Pierwszym czynnikiem sukcesu przy wyrobie tych protez jest bardzo dobry, dokładny wycisk pobrany przez lekarza w gabinecie stomatologicznym. Jednak drugim czynnikiem powodzenia jest ścisłe przestrzeganie technologii w laboratorium protetycznym. Dlatego producenci ww. tworzyw termoplastycznych stosują zasadę, że prawo do wykonywania protez Valplast czy Flexite mają osoby przeszkolone, które uzyskały wymagany certyfikat.
Przypadek kliniczny
Pacjent, lat 59, zgłosił się do gabinetu stomatologicznego celem kompleksowej rehabilitacji narządu żucia. Przeprowadzono leczenie chirurgiczne i zachowawcze. W szczęce występowały braki rozdzielające – wolnoskrzydłowe, w żuchwie – rozdzielające. Pacjent nie wyraził zgody na proponowane uzupełnienia stałe i czekał kilka miesięcy aż wdrożę w moim gabinecie metodę wykonywania częściowych protez elastycznych. Wykonano częściowe protezy nylonowe: górną i dolną z materiału firmy Valplast. Pacjent protezy zaakceptował, a okres pełnego przystosowania do ich noszenia był kilkudniowy. Moje doświadczenia zawodowe związane ze stosowaniem termoplastycznych tworzyw w praktyce, wprowadzonym przeze mnie gabinecie stomatologicznym, są bardzo pozytywne. Uważam więc, że metoda ta warta jest głębszego zainteresowania i szerszego zastosowania. Jestem przekonana, że dziedzina zastosowań tworzyw termoplastycznych w protetyce dentystycznej ma przed sobą przyszłość. Uzyskuje się nowe rodzaje elastomerów i kopolimerów które niewątpliwie wzbogacą gamę żywic termoplastycznych wykorzystywanych w stomatologii.
Osoby zainteresowane treścią artykułu mogą kontaktować się z jego autorką pisząc na adres: pawelzgora@wp.pl
1) Nylon, jedna z nazw handlowych poliamidu 6,6, tworzvwa sztucznego mającego różne zastosowania, np.: włókna syntetyczne.
2) Kopolimery, polimery zbudowane z wielu bloków pochodzących od kilku monomerów.
3) Valplast – nazwa handlowa produktu firmy Valplast International Corporation.
4) Flexite – nazwa handlowa produktu firmy Rapie Injection System Corp.
© 2021 SZAJDER Dentysta • Protetyk